Allemansrätten – het Allemansrecht in Zweden
Foto credit: Maskot/Folio/imagebank.sweden.se
Mensen die vaker op vakantie gaan naar de Scandinavische landen hebben er zeker al eens van gehoord – het allemansrecht of Allemansrätten. In het Engels wordt het Freedom to Roam of Right to Public Access genoemd.
Maar wat is het allemansrecht precies, waar komt het vandaan en wat mag je nou wel en vooral wat mag je niet?
Wanneer is het allemansrecht ontstaan?
Het allemansrecht is gebaseerd op een oud recht ontstaan in de middeleeuwen. Tijdens een lange reis, vaak te voet of te paard, kwam het wel eens voor dat je dagenlang geen taverne of herberg tegenkwam. Om te zorgen dat mensen niet en masse verhongerde tijdens deze lange reizen werd het oogluikend toegestaan om bessen, paddestoelen en noten te verzamelen.
Hoewel het allemansrecht dus is gebaseerd op een ouder, niet gecodificeerd, recht is het huidige allemansrecht relatief nieuw (1994): “iedereen zal toegang hebben tot de natuur in overeenstemming met het allemansrecht.”
Het allemansrecht is in het leven geroepen omdat ongeveer 80% van het landoppervlakte van Zweden in handen is van een kleine 4% van de bevolking. Het allemansrecht zorgt er dus voor dat iedereen toegang heeft tot de natuur niet alleen de eigenaren van het land.
Hoe belangrijk is het allemansrecht?
Het allemansrecht is daarom essentieel om ervoor te zorgen dat iedereen, Zweden en toeristen, toegang hebben tot de natuur en tot een uitgebreid outdoor leven. Deze toegang zorgt dus indirect voor meer beweging, meer buiten zijn en dus voor een betere gezondheid.
Maar er zijn ook mensen die tegen het allemansrecht zijn. Vaak zijn dit bedrijven die lobby voeren om de toegang tot bepaalde stukken land af te sluiten. Zo kunnen zij vervolgens geld vragen om er te mogen wandelen, varen of sporten. Dit zou van de Zweedse natuur een handelswaar maken wat alleen toegankelijk is voor mensen met geld. Dit werkt niet alleen ongelijkheid in de hand maar druist ook in tegen de Zweedse cultuur waar vrijheid en natuur hoog in het vaandel staat.
Het Zweedse volkslied begint niet voor niets met de woorden:
Foto credit: Carolina Romare/imagebank.sweden.se
Du gamla, Du fria,
Du fjällhöga nord,
Du tysta,
Du glädjerika sköna!
Gij oude, Gij vrije,
Gij bergachtig Noorden,
Gij Stille,
Gij vreugdevolle schoonheid!
ADVERTENTIE
Wat is het allemansrecht precies?
Het allemansrecht laat zich gemakkelijk samenvatten:
Verstoor Niets, Verniel Niets
Er wordt van bewoners en toeristen een grote verantwoordelijkheid verwacht als zij zich bevinden in de Zweedse natuur. Je wordt geacht te weten wat je wel en niet mag doen en waar, maar bijvoorbeeld ook welke bessen, bloemen en paddenstoelen je wel of niet mag plukken. Overigens is het aan te raden om je sowieso goed te informeren voordat je zomaar bessen of paddestoelen in je mond steekt!
Vrijheid binnen de Regels
Het allemansrecht betekent dus zeker niet dat iedereen recht heeft op alles. Het Allemansrätten is een grote vrijheid binnen een aantal gemakkelijk te onthouden regels:
- Ruim je eigen rommel op (en dat van een ander)
- Als de nood hoog is, graaf een gat
- Wildkamperen mag – maar niet overal
- Zet de boel niet (per ongeluk) in de hens
- Gun mensen hun huisvrede
- Verstoor Niets, Verniel Niets
- Let op je hond (en zijn poep)
- Zwemmen mag (bijna) overal
- Blijf af van beschermde natuur
De grootste en belangrijkste uitzondering op onderstaande regels is dat het allemansrecht NIET geldt voor gemotoriseerde voertuigen. Het is verboden om met de auto of de motor van de paden af te gaan. Parkeren kan naast de weg zolang je hierbij niets vernield, niemand lastig valt en de weg niet verspert. Soms is het rijden op een sneeuwscooter (in de sneeuw) toegestaan. Dit staat dan aangegeven.
Ruim je eigen rommel op (en dat van een ander)
Dit zou voor zich moeten spreken – afval achterlaten is ten strengste verboden. Neem al je afval mee en gooi het in de daarvoor bestemde afvalbakken of recycle het thuis. Help de natuur een handje en neem ook al het afval van anderen mee wat je tegenkomt tijdens het wandelen. Wij nemen hiervoor altijd een opvouwbaar en herbruikbaar boodschappentasje voor mee in de rugzak!
Als de nood hoog is, graaf een gat
Dit betekent zowel je eigen uitwerpselen als die van je viervoetige vriend. Als de nood hoog is en er geen toiletten in de buurt zijn, graaf dan een gat. Begraaf of verbrand je toiletpapier tenzij er een stookverbod is. Doe nooit je behoefte in de buurt van open water, rivieren, gebouwen of boerderijdieren.
Foto Credit: Helena Wahlman/imagebank.sweden.se
Wildkamperen mag – maar niet overal
Je mag in principe overal je tent (of van) voor maximaal 2 dagen opzetten zolang je geen overlast veroorzaakt en geen schade toebrengt aan de natuur. Dit maakt Zweden bij uitstek een perfecte plek voor wildkamperen en dus ook voor vanlife. Maar houdt altijd rekening met de volgende beperkingen:
Kampeer niet op ecologisch kwetsbaar land, weilanden, akkers en andere velden met aangeplante gewassen.
Kampeer niet in de Hemfridszonen of de huisvredezone. Gebruik je gezonde verstand en houdt voldoende afstand van woonhuizen, wegen en historische gebouwen.
Zet de boel niet (per ongeluk) in de hens
Check altijd eerst of er op het moment dat je een kampvuur wilt gaan maken geen stookverbod is door bijvoorbeeld aanhoudende droogte. Zorg dat je kampvuur niet kan verspreiden of schade kan aanbrengen. Graaf bij voorkeur een kuil, houdt het vuur klein en houd er toezicht op. Maak geen kampvuur op of nabij stenen en rotsen omdat deze door de hitte kunnen barsten. Wis als laatste alle sporen van je kampvuur uit voordat je vertrekt.
Gun mensen hun huisvrede
Ook tijdens het wandelen of fietsen dien je de Hemfridszonen of de huisvredezone te respecteren. Omdat je meestal alleen maar langsloopt is deze zone wat kleiner dan als je er gaat kamperen. Hoe kun je zien of je te dichtbij komt? Let op de volgende dingen: een hek, muur of heg, een grasveld in de directe nabijheid van particuliere woningen, aangeplante bloemen, fruitbomen of moestuinen, schuurtjes, kassen en hutten.
Foto credit: Clive Tompsett/imagebank.sweden.se
Verstoor Niets, Verniel Niets
Blijf indien mogelijk zoveel mogelijk op de paden. Als je van de paden af gaat let dan goed op dat je geen schade toebrengt aan gewassen, herbebossingen, ingezaaide akkers of andere kwetsbare gebieden. Dit is extra belangrijk voor fietsers en ruiters. Ben je met een grote groep? Let dan extra goed op – de kans op schade is een stuk groter. Wees ook extra voorzichtig tijdens het voorjaar wanneer de vogels broeden en dieren en planten kwetsbaarder zijn.
Let op je hond (en zijn poep)
Honden mogen natuurlijk gezellig mee maar zorg wel dat je ze tussen 1 maart en 20 augustus aangelijnd houdt zodat ze kalveren en lammeren met rust laten. Het is natuurlijk altijd een goed idee om je hond goed in de gaten te houden in de buurt van wilde dieren! Als laatste ruim je uiteraard altijd de hondenpoep op!
Zwemmen mag (bijna) overal
Zwemmen is alleen verboden op privéterreinen of daar waar toegang verboden is ter bescherming van vogels of zeehonden. Hetzelfde geldt voor het (tijdelijk) aanleggen van een boot. Zolang je de eigenaar niet stoort mag je aanleggen bij alle steigers, zelfs privésteigers.
pasqueflower (Anemone pulsatilla)
Blijf af van beschermde natuur
Hoewel je wilde bessen, bloemen en paddenstoelen mag plukken en gevallen takken en kreupelhout mag verzamelen, zijn er bepaalde plantensoorten bij de wet beschermd. Deze mag je dus niet plukken, verzamelen, omzagen of hakken – dit is zelfs strafbaar. Een aantal dingen die je dus niet mag meenemen zijn: verse twijgen, takken, berkenbast, schors, bladeren, eikels, noten en hars.
Hoewel het allemansrecht erg uitgebreid is gelden er in beschermde gebieden, zoals nationale parken en natuurreservaten, vaak extra regels. Zoek van te voren op of er extra regels zijn waar je je aan dient te houden en lees altijd de informatie en de voorwaarden op de borden. Meestal zijn er ook strenge regels m.b.t. het maken van een kampvuur.
